Xưa nay, bồ kết được biết đến bởi các công thức làm đẹp tóc của các bà các mẹ hay trong công nghiệp mỹ phẩm nhưng ít ai biết rằng bồ kết còn là một vị thuốc nam được dùng nhiều trong Y học cổ truyền với nhiều công dụng. Bài viết sau đây xin giới thiệu rõ hơn về bồ kết.

Tên gọi

Với tên khoa học Gleditschia australis Hemsl, bồ kết còn được gọi là Tạo Giác. Là một loài cây rất quen thuộc với người dân Việt Nam, bồ kết được dùng để làm thuốc điều trị nhiều chứng bệnh.

Tính vị

Bồ kết là loại quả hơi độc, có vị cay, mùi thơm nồng, nếu đem xay bột hoặc nướng lên sẽ làm người ngửi bị hắt hơi,.

Thành phần hóa học

Trong quả bồ kết có rất nhiều hợp chất quý, điển hình là hợp chất saponin, men peroxydaza, flavonoit và một saponin mới là australozit. Chính chất saponin này gây cảm giác hắc hắc ở mũi khi ngửi.

Khu vực phân bố

Ở các tỉnh đồng bằng phía Bắc nước ta cây bồ kết có thể phát triển tốt hơn phía nam. Hầu hết ở mỗi gia đình vùng quê đồng bằng bắc bộ đều có trồng cây thuốc này lấy quả để gội đầu cho mượt và đen tóc.

Bộ phận dùng

Cây bồ kết là vị thuốc quý, theo y học cổ truyền mỗi bộ phận của cây được dùng để điều trị những bệnh lý khác nhau:

• - Gai bồ kết gọi là: tạo giác thích (Tên khoa học Spina Gleditschiae)
• - Hạt bồ kết gọi là: tạo giác tử (Tên khoa học Semen Gleditschiae)
• - Quả bồ kết gọi là: tạo giác (Tên khoa học Fructus Gleditschiae)

​

Cách chế biến và thu hái

- Gai và quả khi hái về sẽ đem phơi khô, bảo quản trong bao kín để làm thuốc.

- Gai bồ kết thì được thu hái quanh năm, thời điểm tốt nhất là từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.

- Quả bồ kết chín vào thời gian từ tháng 10-11 hàng năm, khi quả chín nó chuyển từ màu xanh sang màu đen, thấy quả có màu đen là ta có thể thu hái được.

Công dụng của bồ kết

Mỗi bộ phận của cây được dùng để điều trị những bệnh lý khác nhau:

• - Gai bồ kết: Có vị cay, tính ôn, không độc có tác dụng tiêu ung độc, làm xuống sữa. Liều dùng 5-10g sắc uống trong ngày.
• - Hạt bồ kết: Có vị cay, tính ôn, không độc, có tác dụng thông đại tiện, bí kết, chữa mụn nhọt, dùng với liều 5-10g dưới dạng thuốc sắc.
• - Quả bồ kết: đốt cháy có vị cay mặn, tính ôn vào hai kinh phế và đại tràng có tác dụng tiêu đầy bụng, tiêu đờm, giúp sáng mắt, ích tinh, điều trị táo bón. Liều dùng: Ngày dùng 1g đốt cháy thành than tán bột để uống.

​

Cách dùng, liều dùng

• - Điều trị táo bón: Dùng quả bồ kết đốt cháy, bỏ hạt tán thành dạng bột thật mịn, chộn với dầu ăn thụt hậu môn, làm 1-2 lần là đi cầu được.

• - Phụ nữ sưng vú: Dùng gai bồ kết 40g, bạch phấn 4g sắc với 700ml nước uống trong ngày.
• - Điều trị kiết lỵ: Hạt bồ kết sao vàng sắc uống hàng ngày với liều dùng 5-10g/ngày.
• - Trẻ con chốc đầu, rụng tóc: Dùng quả bồ kết đốt ra than, tán nhỏ rửa sạch vết chốc, rồi đắp than bồ kết lên.
• - Điều trị đau nhức răng, sâu răng: Quả bồ kết nướng rồi đem tán nhỏ, đắp vào chân răng.
• - Điều trị họ, ngạt mũi: Quả bồ kết 1g, đại táo 4g, quế chi 1g, sinh khương 1g, cam thảo 2g, nước 800ml; sắc còn 300ml chia 3 lần uống trong ngày. Ngoài cách sắc uống dân gian còn dùng quả bồ kết đốt cháy rồi đem xông khói bồ kết vào mũi để điều trị chứng nghẹ mũi rất hiệu quả.

Giá bán các vị thuốc từ cây bồ kết

• - Gai bồ kết: 190.000đ/kg
• - Hạt bồ kết: 200.000đ/kg
• - Quả bồ kết: 150.000đ/kg

Địa nào chỉ bán quả bồ kết, mua bồ kết ở đâu?

Vì sinh trưởng tốt ở khí hậu các tỉnh phía Bắc nước ta nên cây bồ kết thường được thu gom nhiều ở các tỉnh bắc bộ. Cây được trồng trong vườn nhà dân rồi được thu mua về nên đảm bảo sạch sẽ, không có chất kích thích nào, rất phù hợp để làm thuốc.

Trên đây là những thông tin y học về bồ kết, một loại thảo dược vừa tốt cho sức khỏe, vừa tốt cho sắc đẹp. Nếu thấy bài viết có những thông tin bổ ích, hãy cùng like và share để thêm nhiều người biết nhé